Jump to content

Գլխավոր էջ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Վիքիպեդիա

Ազատ հանրագիտարան, որը կարող է խմբագրել յուրաքանչյուր ոք։

Շաբաթվա հոդված

< «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ

Իրանի միջուկային ծրագիր, համարվում է աշխարհի ամենախիստ վերահսկվող միջուկային ծրագրերից մեկը։ Չնայած Իրանը պնդում է, որ իր ծրագիրն ունի խաղաղ նպատակներ, այն զարգացրել է միջուկային տեխնոլոգիաներ, որոնք նրան հնարավորություն են տալիս ունենալ միջուկային զենք ստեղծելու կարողություններ։ Մասնագետների կարծիքով, ծրագրի ռազմական կարողությունները հնարավոր են Նաթանզի և Արակի նման օբյեկտներում զանգվածային հարստացման գործունեության միջոցով։ 2025 թվականի հունիսին Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալությունը (ԱԷՄԳ) հայտնել է, որ Իրանն առաջին անգամ 20 տարվա ընթացքում չի համապատասխանել իր միջուկային պարտավորություններին: Ի պատասխան՝ Իրանն սկսել է նոր հարստացման կայան և տեղադրեց առաջադեմ ցենտրիֆուգաներ։

Իրանի միջուկային ծրագիրը սկսվել է 1950-ական թվականներին Փեհլևիների դինաստիայի օրոք՝ ԱՄՆ աջակցությամբ։ Այն ընդլայնվել է 1970-ականներին՝ էներգետիկ ռեակտորների ծրագրերով, դադարեցվել է 1979 թվականի Իրանական հեղափոխությունից հետո և գաղտնի վերսկսվեց 1980-ականների Իրան-իրաքյան պատերազմի ժամանակ։ 1990-ականներին Իրանը հետապնդել է միջուկային վառելիքի լիարժեք ցիկլ և ձեռք է բերել ցենտրիֆուգների տեխնոլոգիա անօրինական ցանցերի միջոցով, այդ թվում՝ Պակիստանի և Հյուսիսային Կորեայի հետ կապերի միջոցով։ Նաթանզի և Արակի չհայտարարագրված հարստացման վայրերը բացահայտվել են 2002 թվականին, իսկ Ֆորդոու՝ ստորգետնյա վառելիքի հարստացման վայրը բացահայտվել է 2009 թվականին։

Իրանի միջուկային ծրագիրը տասնամյակներ շարունակ միջազգային ուշադրության կենտրոնում է եղել։ 2003 թվականին Իրանը դադարեցրել է իր պաշտոնական միջուկային զենքի ծրագիրը և պնդում է, որ իր ծրագիրն ունի միայն խաղաղ նպատակներ, սակայն վերլուծաբաններն ու Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալությունը հերքել են նման պնդումները։ Իրանն այժմ ուրանը հարստացնում է մինչև 60% մաքրության (մոտ է զենքի համար նախատեսված մակարդակին) և արագացնում է իր միջուկային առաջընթացը՝ տեղադրելով ավելի առաջադեմ ցենտրիֆուգներ։ Վերլուծաբանները զգուշացնում են, որ այս գործողությունները շատ ավելի մեծ են, քան ցանկացած հավանական քաղաքացիական նպատակ... Ավելին

Նորություններ

Շարունակվող իրադարձություններ՝ Իրանա-իսրայելական պատերազմ  • Իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմ (2023-2024)  • Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա

Վերջերս մահացածներ՝ Մայքլ Մեդսեն  •Դիոգու Ժոտա  • Գուժ Մանուկյան  • Վահան Շիրխանյան

Գիտե՞ք, որ․․․



Ներկայացում

Վիքիպեդիան առցանց, բազմալեզու, խմբակային հանրագիտարանային նախագիծ է, որն աշխատում է վիքի ձևաչափով։ Նախագիծը նպատակ ունի տրամադրել ազատ, հավաստի և ստուգելի բովանդակություն, որը յուրաքանչյուրը կարող է փոփոխել և բարելավել։

Վիքիպեդիան առաջնորդվում է հիմնարար սկզբունքներով, իսկ բովանդակությունը հրապարակվում է Creative Commons BY-SA արտոնագրի ներքո։ Այն կարելի է պատճենել և օգտագործել՝ պահպանելով սույն արտոնագրի պայմանները։ Վիքիպեդիայում ողջ տեղեկատվությունը ներկայացված է ազատ, առանց գովազդի և իր օգտագործողների անձնական տվյալների օգտագործման։

Վիքիպեդիայի հոդվածների հեղինակները կամավորներն են։ Նրանք կոորդինացնում են իրենց ջանքերը համաձայն համայնքում ընդունված կանոնների և ուղեցույցների ու առանց առաջնորդների։

Այս պահին Հայերեն Վիքիպեդիայում կա՝
320 012
հոդված
401
ակտիվ խմբագիր

Համագործակցություն

Վիքիպեդիան հանրագիտարան է, որն ստեղծվել և զարգանում է քեզ նման այցելուների կողմից։ Այստեղ գործում է «մեկը բոլորի համար, բոլորը՝ մեկի համար» սկզբունքը։


Առաջին անգա՞մ ես փորձում. օգտվի՛ր օգնության դասընթացից։ Չգիտես՝ ինչի՞ց սկսել. ահա մի քանի խորհուրդ։


Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին։


Այս օրը պատմության մեջ

Արթուր Կոնան Դոյլ
Արթուր Կոնան Դոյլ


Օրվա պատկեր

Կաղապար:Potd/2025-07-07 (hy)
Կաղապար:Potd/2025-07-07 (hy)