Գլխավոր էջ

Վիքիպեդիա

Ազատ հանրագիտարան, որը կարող է խմբագրել յուրաքանչյուր ոք։

Շաբաթվա հոդված

Մերձավոր Արևելքի ճգնաժամ (անգլ.՝ Middle Eastern crisis), Մերձավոր Արևելքում փոխկապակցված պատերազմների, հակամարտությունների և անկայունության սրման շարք, որը սկսվել է 2023 թվականին հոկտեմբերի 7-ի հարձակումներից հետո։ Դրանց ընթացքում Համասի գլխավորած զինյալները Իսրայելում սպանել են մոտ 1200 մարդ և պատանդ վերցրել մոտ 250-ին: Դրան հաջորդած Գազայի պատերազմի ընթացքում Իսրայելի կողմից Գազայի հատվածի շրջափակման, ռմբակոծության և ներխուժման հետևանքով ավելի քան 60․000 պաղեստինցի է զոհվել, որոշ գնահատականներով դրանց թիվն անցել է 90․000-ը: Գազայի հատվածում շարունակվում է մարդասիրական ճգնաժամը և անխուսափելի սովամահությունը:

Գազայի պատերազմի սկսվելուց կարճ ժամանակ անց՝ «Դիմադրության առանցքի» մի շարք Իրանի կողմից աջակցվող աշխարհազորայիններ միացել են Իսրայելի դեմ հակամարտությանը: Լիբանանում «Հեզբոլլահը» հրթիռներ է արձակել հյուսիսային Իսրայելի ուղղությամբ՝ հրահրելով տասնչորսամսյա հակամարտություն, որը 2024 թվականի հոկտեմբերին սրվել է մինչև Իսրայելի կողմից հարավային Լիբանանի ներխուժում և մեծ մասամբ ավարտվել է նոյեմբերի վերջին հրադադարով: Կարմիր ծովում՝ Եմենում գտնվող հուսիները, Համասի հետ համագործակցելով, հարձակվել են նավերի վրա և արժանանացել միջազգային դատապարտման, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի կողմից հուսիների դիրքերի դեմ մի շարք ավիահարվածների, որոնք ավարտվել են 2025 թվականի մայիսին տեղի ունեցած հրադադարով։ Իրաքի «Իսլամական դիմադրության» գլխավորությամբ իրաքյան աշխարհազորայինները նույնպես հարձակումներ են իրականացրել Իրաքում, Սիրիայում և Հորդանանում գտնվող ամերիկյան բազաների վրա, բայց հիմնականում դադարել են 2024 թվականի դեկտեմբերին:

Ճգնաժամի ընթացքում Իրանն ու Իսրայելը երեք անգամ անմիջական բախումների մեջ են մտել։ Երկու կողմերը փոխադարձ հարձակումներ են իրականացրել միմյանց տարածքների վրա 2024 թվականի ապրիլին և հոկտեմբերին, ինչպես նաև 2025 թվականի հունիսին, որոնցից վերջինը չհայտարարված պատերազմի սկիզբ է դարձել։ Այս հակամարտությունը ներառել է ԱՄՆ-ի կողմից Իրանի միջուկային օբյեկտների վրա հարվածներ հասցնելը, ինչը Իրանին դրդել է հակահարված տալ՝ թիրախավորելով Կատարում գտնվող ամերիկյան բազան։ 2024 թվականի նոյեմբերին սիրիական ընդդիմադիր խմբավորումները սկսել են հարձակում, որը վերսկսել է սիրիական քաղաքացիական պատերազմը, որն ավարտվել է դեկտեմբերի 8-ին տեղի ունեցած Ասադի ռեժիմի անկմամբ և նախկին Բաասիստական կառավարության փոխարեն անցումային կառավարության հաստատմամբ։ Նույն օրը իսրայելական ուժերը ներխուժել են Իսրայել-Սիրիա սահմանի շրջակայք։

Ճգնաժամի դիվանագիտական և քաղաքական հետևանքները լայնածավալ են եղել։ Գազայում ավերածությունների մասշտաբը հանգեցրել է Իսրայելի դիվանագիտական մեկուսացմանը և Իսրայելի ու Սաուդյան Արաբիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման բանակցությունների դադարեցմանը։ Մյուս կողմից, ասվում է, որ ճգնաժամը լրջորեն նվազեցրել է Իրանի և նրա դաշնակիցների տարածաշրջանային ուժն ու ազդեցությունը։ Իսրայելը մեղադրվում է ցեղասպանության մեջ, այդ թվում՝ Հարավային Աֆրիկայից՝ Միջազգային դատարանում ընթացող գործով։ Միջազգային քրեական դատարանը ձերբակալման հրամաններ է տվել Իսրայելի առաջնորդների, այդ թվում՝ վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուի՝ ենթադրյալ պատերազմական հանցագործությունների համար...Ավելին⇒

Նորություններ

Շարունակվող իրադարձություններ՝ Իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմ (2023-ներկա) • Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա

սեպտեմբերի 8-ին Նեպալում սկսված հակակառավարական բողոքի ցույցերը (լուսանկարում), որոնց հետևանքով զոհվել է 20 մարդ, հանգեցրել են վարչապետ Խադգա Պրասադ Շարմա Օլիի և նախագահ Ռամ Չանդրա Պաուդելի հրաժարականներին։
օգոստոսի 31-ին Սուդանի Կենտրոնական Դարֆուր նահանգի Տարասին գյուղում տեղի ունեցած սողանքի հետևանքով զոհվել է առնվազն 370 բնակիչ։
օգոստոսի 15-ին Լևոն Արոնյանը դարձել է Սենթ Լուիսում կայացած արագ և կայծակնային շախմատի մրցաշարի հաղթող (լուսանկարում)։
օգոստոսի 15-ին Ալյասկայի Անքորիջ քաղաքի Էլմենդորֆ-Ռիչարդսոն համատեղ բազայում տեղի է ունեցել Թրամփ - Պուտին գագաթնաժողով։
օգոստոսի 8-ին Հայաստանի, ԱՄՆ և Ադրբեջանի ղեկավարները ստորագրել են նախաստորագրված համաձայնագիր՝ ուղղված Արցախյան հակամարտության դադարեցմանը։
հուլիսի 30-ին Ռուսաստանի Կամչատկայի թերակղզու ափերի մոտ տեղի է ունեցել 8,8 մագնիտուդով երկրաշարժ, որի հետևանքով Խաղաղ օվկիանոսում հայտարարվել է ցունամիի վտանգի մասին։

Վերջերս մահացածներ՝ Ռուբեն Մանուկյան • Ռոպեր Հատտեճյան • Ջորջո Արմանի • Գրեհեմ Գրին • Ռոդիոն Շչեդրին • Ֆրենկ Կապրիո

Հաջորդ թողարկում | Պահոց | Խմբագրել

Գիտե՞ք, որ․․․

․․․19-րդ դարի Անգլիայում այս հսկա կենդանին (լուսանկարում) շրջել է գյուղական վայրերով՝ գրավելով հիացած ամբոխի ուշադրությունը, իսկ ամբոխը վճարել է պարզապես նայելու համար։
․․․լեզուներն ունեն իրենց Կարմիր գիրքը։
․․․«Հրեական պենիցիլինի» հիմքը հավի միսն է։
․․․հարավսլավցի այս ուղեկցորդուհին 10 կմ բարձրությունից ընկնելուց հետո ոչ միայն ողջ է մնացել, այլև վերսկսել է աշխատանքը JAT ավիաընկերությունում։
վիետնամական վիշապ կամուրջը (լուսանկարում) մեկ կրակի, մեկ ջրի շիթեր է արձակում։
․․․500 տարի առաջ Ստրասբուրգում մոտ 400 մարդ առանց հանգստանալու մի քանի օր շարունակ պարել է քաղաքային հրապարակում, և նրանցից մի քանիսը մահացել է տարբեր պատճառներով։

Հաջորդ թողարկում | Արխիվ | Խմբագրել

Ներկայացում

Վիքիպեդիան առցանց, բազմալեզու, խմբակային հանրագիտարանային նախագիծ է, որն աշխատում է վիքի ձևաչափով։ Նախագիծը նպատակ ունի տրամադրել ազատ, հավաստի և ստուգելի բովանդակություն, որը յուրաքանչյուրը կարող է փոփոխել և բարելավել։

Վիքիպեդիան առաջնորդվում է հիմնարար սկզբունքներով, իսկ բովանդակությունը հրապարակվում է Creative Commons BY-SA արտոնագրի ներքո։ Այն կարելի է պատճենել և օգտագործել՝ պահպանելով սույն արտոնագրի պայմանները։ Վիքիպեդիայում ողջ տեղեկատվությունը ներկայացված է ազատ, առանց գովազդի և իր օգտագործողների անձնական տվյալների օգտագործման։

Վիքիպեդիայի հոդվածների հեղինակները կամավորներն են։ Նրանք կոորդինացնում են իրենց ջանքերը համաձայն համայնքում ընդունված կանոնների և ուղեցույցների ու առանց առաջնորդների։

Այս պահին Հայերեն Վիքիպեդիայում կա՝
322 333 հոդված	443 ակտիվ խմբագիր

Համագործակցություն

Վիքիպեդիան հանրագիտարան է, որն ստեղծվել և զարգանում է քեզ նման այցելուների կողմից։ Այստեղ գործում է «մեկը բոլորի համար, բոլորը՝ մեկի համար» սկզբունքը։

Առաջին անգա՞մ ես փորձում. օգտվի՛ր օգնության դասընթացից։ Չգիտես՝ ինչի՞ց սկսել. ահա մի քանի խորհուրդ։

Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին։

Նախագծի էջ | Հաջորդ թողարկում

Այս օրը պատմության մեջ

1839 թ. – Մոսկվայում սկսվեց Ռուս-ֆրանսիական պատերազմի հիշատակին նվիրված Սուրբ Քրիստոս Ամենափրկիչ մայր տաճարի շինարարական աշխատանքները։
1871 թ. – ծնվել է Արմեն Արմենյանը, հայ դերասան, ռեժիսոր, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (մահ. 1965 թ.)։
1883 թ. – ծնվել է Ներսես Ակինյանը, հայ բանասեր, ձեռագրագետ, պատմաբան, մանկավարժ, Վիեննայի Մխիթարյան միաբանության անդամ, Վիեննայի համալսարանի փիլիսոփայության պատվավոր դոկտոր։
1919 թ. – Ֆրանսիայի Սեն-Ժերմենյան պալատում Առաջին համաշխարհային պատերազմի արդյունքներով Անտանտի երկրների և Ավստրիայի միջև կնքվեց խաղաղության պայմանագիր։
1956 թ. – ծնվել է Արման Կիրակոսյանը, հայ քաղաքական գործիչ, դիվանագետ, պատմաբան, հայտնի պատմաբան Ջոն Կիրակոսյանի որդին (մահ. 2019 թ.)։
1960 թ. – Իտալիայում տեղի ունեցած 18-րդ Օլիմպիական խաղերի ժամանակ եթովպացի դեռևս անհայտ մարզիկ Աբեբե Բիքիլան դարձավ մարաթոնյան վազքի օլիմպիական չեմպիոն։
1960 թ. – Բաղդադում տեղի ունեցած միջազգային կոնֆերանսում ստեղծվեց Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպությունը։
1994 թ. – տեղի ունեցավ «Փախուստ Շոուշենկից» ֆիլմի պրեմիերան, այն 250 լավագույն ֆիլմեր IMDb-ի վարկածով և ԿինոՊոիսկ կայքի լավագույն ֆիլմերի ցանկում գտնվում է 1-ին տեղում։